Af hverju er ríkisstjórnin ekki hreinskilin við þjóðina?

Íslensk stjórnvöld hafa verið sökuð um að láta landsmenn lítið sem ekkert vita hvað er i gangi í þjóðfélaginu, láta jafnvel eins og þeim komi þessi efnahagskreppa ekkert við sem þessir útrásarjöfrar stöðu fyrir, og öll þjóðin er nú að súpa seyðið af. Það er m.a. ástæða þess að mótmælafundir eru haldnir reglulega á Austurvelli og raunar furðulegt að heyra einn ráðherra ríkisstjórnarinnar segja að hann skilji ekkert í því hverju fólkið er að mótmæla. Þjóðin skilur ekki hvað svona ráðherra er að gera, þjóðin skilur ekki af hverju hún verðskuldar slíka sendingu. En það eru ekki allir stjórmálamenn með sama markinu brenndir. Ólafur Hr. Sigurðsson,bæjarstjóri á Seyðisfirði, skrifar bréf til bæjarbúa, þar er talað tæpitungulaust um staðreyndir málsins eins og ríkisstjórnin ætti að hafa gert fyrir löngu við okkur, landsmenn, vera hreinskilin við okkur.  Bréf bæjarstjórans fylgir hér á eftir.

Ágætu Seyðfirðingar.  Nú er orðið talsvert langt síðan ég skrifaði ykkur línu síðast og þótti því tími til kominn að setjast niður við tölvuna og hamra fáeinar línur til ykkar.  Nokkrum fjármálasnillingum á ofurlaunum hefur tekist að koma landinu okkar í smánarlega stöðu.  Án efa þá verstu til margra áratuga.   Bretar líta á okkur sem hryðjuverkamenn.  Með gylliboðum var fólk lokkað til að leggja sparifé sitt inn á bankareikninga bæði í Englandi og Hollandi.  Inn á reikninga með ávöxtun sem aðrir gátu ekki boðið.   Aðeins örfáir hérlendis virðast hafa gert sér grein fyrir því hvaða hætta fylgdi þessu ævintýri snillinganna.   Ljóst er þó að innan bankageirans voru menn sem vissu allt um þetta.   Þegar spilaborgin hrundi sat almenningur á Íslandi eftir í súpunni og sparifjáreigendur í fyrrgreindum löndum.   Þetta eru í mínum huga bara einfaldlega glæpamenn sem að minnsta kosti megi kalla landráðamenn enda er ekki annað að sjá en þeim hafi tekist að „sprengja“ okkur aftur um marga áratugi og væntanlega mun það taka okkur mörg ár að komast út úr þeirri stöðu sem við erum komin í.  

Mér finnst allt tal síðustu daga um að það að nú eigum við bara að ganga í Evrópusambandið og taka upp evru hljóma ósköp hjárænulega á sama tíma og við tölum um nauðsyn þess að hlúa nú almennilega að frumatvinnuvegum þjóðarinnar. Er virkilega einhver sem heldur í raun að við eigum einhverja samningsstöðu við Evrópusambandið eins og staðan er í dag. Halda menn að við getum eitthvað samið um auðlindirnar okkar t.d. fiskimiðin? Allt slíkt tal er gífurlega óábyrgt og enn og aftur væri okkur holt að kíkja í manntalið og sjá hvað við erum fámenn þjóð. Það hefði jafnframt  verið ágætt ef fjármálasnillingarnir á ofurlaununum hefðu gert það líka.  Þá værum við kannski ekki í þeirri stöðu sem við erum komin í. Kannski hefði líka bara verið skynsamlegra að útrásar liðið hefði raunverulega farið með sín fyrirtæki til útlanda eða í það minnsta aðskilið algerlega innlenda og erlenda starfsemi.  Það hefði líka verið fínt ef við hefðum fattað að útrásin var ekki útrás heldur hringrás þar sem snillingarnir voru að lána sjálfum sér „peninga“ til að fjármagna hrunadansinn.  Eigendur bankanna á kaf í öðrum fyrirtækjarekstri og allt í fínu lagi af því frjálsræðið var svo mikið.  Frjálsræði sem tekið hefur verið upp af kröfu Evrópusambandsins sem stærstur hluti þjóðarinnar vill nú leita til.  Það versta við þetta allt saman er að væntanlega er þetta allt að mestu leyti löglegt og í samræmi við þær leikreglur sem fyrirtækjum hafa verið settar.  Tekjur ríkisins hefðu vissulega minnkað ef öðru vísi hefði verið staðið að „útrásinni“ og staða ríkissjóðs ekki orðið jafn góð og var fyrir hrunið 6. sept.  (sláandi nálægt 11. sept.), en við værum ekki í jafn djúpum skít og við erum nú.  

Við hér á Seyðisfirði höfum orðið fyrir gífurlegum skakkaföllum í atvinnulífinu aftur og aftur alla síðustu öld með reglulegu millibili.  Seyðisfjörður hefur staðið það allt af sér.   Seyðisfjörður mun líka standa af sér þennan skell.   Kannski var bara gott að við fengum ekkert nema nasaþefinn af góðærinu. Auðvitað finna allir fyrir þeirri stöðu sem upp er komin núna og eins og annars staðar á landinu hefur fólk verið að tapa peninginum.   Það kemur líka mishart niður á fólki að tapa peninginum.   Ellilífeyrisþegum og þeim sem eru komnir af vinnumarkaði er vorkunn en það er auðvitað eitt verra en að tapa peningum og það er að skulda peninga í stöðu eins og nú er komin upp.  Ýmsir létu undan freistingum og keyptu sér ýmislegt sem þeir gátu verið án en gerðu það samt í þeirri vissu að þeir gætu borgað lánin sem tekin voru.  Höfðu enda margir farið í greiðslumat og til fjármálaráðgjafa  sem var í flestum tilvikum forsenda lántökunnar.   Á nokkrum vikum hrundu allar forsendur útreikninga og því miður er það ljóst að stór hluti af þessum lánum verða aldrei greidd.   Lán í erlendum myntkörfum eru það allra skrautlegasta.  Lán sem tekin voru til að kaupa hús, bíla og tæki.  Það var ekkert óeðlilegt að þessi lán væru tekin enda ljóst að þau voru hagstæðari á meðan gengið var þokkalega stöðugt.   Margir eru komnir í mikil vandræði vegna þessa og  sveitarfélög þar á meðal.  Svo er reyndar ekki með Seyðisfjarðarkaupstað sem er aðeins með litlar upphæðir í erlendum lánum eða aðeins  4% af heildarlánum sveitarfélagsins og þeir peningar sem bærinn á eru eingöngu á venjulegum bankareikningum.  

Verðbólgan er líka að setja marga í vanda og ljóst að það sama gerist nú á höfuðborgarsvæðinu sem gerðist víða á landsbyggðinni á árunum 1980-2000 þegar verðbólgubálið geisaði að lán sem hvíla á eignunum vaða  langt upp fyrir söluverð eignanna sem reyndar enginn er til að kaupa.   Gengdarlaust rugl í fasteignaverði á höfuðborgarsvæðinu þar sem verið er að láta menn borga stórfé fyrir landskika undir hús gerir þetta mál enn alvarlegra.   Auðvitað átti að nota tækifærið þegar verðbólgan var í núlli og  taka af vísitölubindingu lána, þá var tækifærið.   Nú vita menn ekkert hvað á að gera.  Það vissu menn heldur ekki á óðaverbólgutímabilinu en þá lentu bara svo fáir í þessu en nú er lán öll annað hvort með ofurvöxtum sem ákveðnir eru að Seðlabankanum eða vísitölubundnir.  Því miður lærðum við ekkert af óðaverðbólgutímabilinu.  Vonandi lærum við eitthvað af því sem við erum að ganga í gegnum núna.

En góðir Seyðfirðingar ekki þýðir að leggjast í eymd og volæði.   Nú verðum við að bera okkur vel eins og við höfum alltaf reynt að gera hérna á Seyðisfirði og kennum öðrum að lifa af niðursveiflurnar.   Hér er reynslan.  Lífið er ekki bara dans á rósum og mótlætið herðir flesta.   Staða sveitarfélagsins okkar er ágæt, atvinna er ennþá í lagi hér hjá okkur og verður vonandi áfram.   Höldum okkar striki og verum jákvæð og bjartsýn þrátt fyrir allt.  Við erum öll á lífi enn og lifum bara þokkalegu lífi flest.  Stöndum vörð um fjölskyldugildin.   Notum frítímann í að rækta líkama og sál.  Nú er tími fyrir íþróttir, útvist og félagslíf hverskonar og höfum í huga hið fornkveðna  að maður sé manns gaman.  

Baráttukveðjur,

Ólafur Hr. Sigurðsson, bæjarstjóri.